SSL و جانشین مدرن تر آنTLS ، فناوری های استانداردی هستند که ارتباطی امن و رمزنگاری شده بین مرورگر کاربر و سرور وب سایت برقرار می کنند. نماد قفل سبز رنگ یا عبارت HTTPS در نوار آدرس مرورگر، نشان دهنده فعال بودن این سپر امنیتی است.
اما گاهی اوقات، این سپر امنیتی با مشکل مواجه می شود و کاربران ...
۱۰ خرداد ۱۴۰۴
1 دقیقه
0 دیدگاه
SSL و جانشین مدرن تر آنTLS ، فناوری های استانداردی هستند که ارتباطی امن و رمزنگاری شده بین مرورگر کاربر و سرور وب سایت برقرار می کنند. نماد قفل سبز رنگ یا عبارت HTTPS در نوار آدرس مرورگر، نشان دهنده فعال بودن این سپر امنیتی است.
اما گاهی اوقات، این سپر امنیتی با مشکل مواجه می شود و کاربران با پیام های خطای SSL روبرو می شوند. این خطاها نه تنها می توانند دسترسی به وب سایت مورد نظر را مسدود کنند، بلکه باعث سردرگمی و نگرانی کاربران در مورد امنیت اطلاعاتشان می شوند. از طرف دیگر، برای صاحبان وب سایت ها، بروز خطاهای SSL می تواند منجر به کاهش اعتماد کاربران، افت رتبه در موتورهای جستجو و حتی از دست دادن مشتریان شود.
این مقاله به صورت جامع به بررسی مفهوم SSL/TLS، گواهینامه SSL، دلایل بروز خطاهای رایج SSL و مهم تر از همه، راهکارهای عملی برای رفع این خطاها، هم برای کاربران عادی و هم برای مدیران وب سایت ها، می پردازد.
SSL/TLS چیست؟ اساس کار اتصال امن
SSL (Secure Sockets Layer) پروتکلی است که در دهه ۱۹۹۰ توسط شرکت Netscape برای ایجاد یک کانال ارتباطی امن بین دو دستگاه (معمولا مرورگر کاربر و سرور وب) از طریق اینترنت طراحی شد. هدف اصلی آن، تضمین سه اصل کلیدی در ارتباطات آنلاین بود:
رمزنگاری (Encryption): محافظت از داده ها در حین انتقال. SSL داده ها را به گونه ای رمزنگاری می کند که اگر شخص ثالثی به آنها دسترسی پیدا کند، قادر به خواندن یا درک محتوای آن نباشد.
احراز هویت (Authentication): تایید هویت وب سایتی که کاربر به آن متصل می شود. این کار از طریق گواهینامه SSL انجام می شود و به کاربر اطمینان می دهد که به سرور واقعی و معتبر، مانند سرور مجازی ایران یا خارج، متصل شده است، نه یک وب سایت جعلی یا فیشینگ.
یکپارچگی داده ها (Data Integrity): اطمینان از اینکه داده ها در طول انتقال، دستکاری یا تغییر داده نشده اند.
با گذشت زمان، آسیب پذیری هایی در نسخه های اولیه SSL کشف شد و پروتکل جدیدتر و امن تری به نامTLS (Transport Layer Security) توسعه یافت. امروزه، اگرچه همچنان از اصطلاح “SSL” به طور رایج استفاده می شود، اما در عمل، پروتکل TLS است که برای ایجاد اتصالات امن به کار می رود.
نحوه کار SSL
فرآیند ایجاد یک اتصال امن که به آن “دست دهی” یا “Handshake” گفته می شود، به طور خلاصه شامل مراحل زیر است:
مرورگر کاربر درخواست اتصال امن (HTTPS) به سرور می دهد.
سرور گواهینامه SSL خود را به همراه کلید عمومی اش برای مرورگر ارسال می کند.
مرورگر اعتبار گواهینامه (تاریخ انقضا، صادرکننده، مطابقت دامنه) را بررسی می کند.
در صورت تایید اعتبار، مرورگر یک کلید جلسه (Session Key) متقارن ایجاد کرده و آن را با استفاده از کلید عمومی سرور رمزنگاری می کند و برای سرور می فرستد.
سرور با استفاده از کلید خصوصی خود، کلید جلسه را رمزگشایی می کند.
از این پس، تمام ارتباطات بین مرورگر و سرور با استفاده از این کلید جلسه متقارن، رمزنگاری و رمزگشایی می شود که بسیار سریع تر از رمزنگاری نامتقارن (کلید عمومی/خصوصی) است.
به طور مثال، اگر از هاست لینوکس استفاده می کنید، حضور نماد قفل در کنار آدرس وب سایت (که با https:// شروع می شود) نشان دهنده موفقیت آمیز بودن این فرآیند و برقراری اتصال امن است.
گواهینامه SSL چیست؟ شناسنامه دیجیتال وب سایت
گواهینامه SSL مانند یک شناسنامه یا پاسپورت دیجیتال برای وب سایت عمل می کند. این گواهینامه یک فایل داده کوچک است که توسط یک مرجع صدور گواهینامه معتبر (Certificate Authority – CA) صادر می شود و اطلاعات مهمی را در خود جای داده است:
نام دامنه (Domain Name): نام وب سایتی که گواهینامه برای آن صادر شده است.
اطلاعات مالک: نام سازمان یا فردی که مالک دامنه است.
کلید عمومی سرور (Public Key): کلیدی که مرورگر برای رمزنگاری کلید جلسه از آن استفاده می کند.
امضای دیجیتال مرجع صدور (CA’s Digital Signature): تاییدیه ای که نشان می دهد CA هویت مالک دامنه را بررسی و تایید کرده است.
تاریخ صدور و انقضا: مدت زمان اعتبار گواهینامه.
نسخه SSL/TLS و الگوریتم های رمزنگاری: اطلاعات فنی مربوط به پروتکل های پشتیبانی شده.
مرورگرها و سیستم عامل ها لیستی از CA های معتبر را در خود دارند. هنگامی که مرورگر گواهینامه SSL یک وب سایت را دریافت می کند، بررسی می کند که آیا این گواهینامه توسط یکی از CA های موجود در لیست معتبرش امضا شده است یا خیر. اگر امضا معتبر باشد و سایر شرایط (مانند تاریخ انقضا و مطابقت نام برای ثبت دامنه) نیز برقرار باشد، مرورگر به وب سایت اعتماد کرده و اتصال امن را برقرار می کند.
انواع مختلفی از گواهینامه های SSL وجود دارد که بر اساس سطح اعتبارسنجی (Validation) و تعداد دامنه هایی که پوشش می دهند، دسته بندی می شوند:
(DV) Domain Validated: ساده ترین و سریع ترین نوع اعتبارسنجی که فقط مالکیت دامنه را تایید می کند.
(OV) Organization Validated: علاوه بر مالکیت دامنه، هویت سازمان مالک وب سایت را نیز تایید می کند.
(EV) Extended Validation: بالاترین سطح اعتبارسنجی که نیازمند بررسی های دقیق تری در مورد هویت قانونی و فیزیکی سازمان است و معمولا باعث نمایش نام سازمان در نوار آدرس مرورگر می شود.
خطای SSL چیست؟ زنگ خطری برای اتصال نا امن
خطای گواهینامه امن SSL زمانی رخ می دهد که مرورگر شما به دلایلی نتواند اتصال امن و رمزنگاری شده با سرور وب سایت مورد نظر را با موفقیت برقرار کند یا اعتبار گواهینامه SSL ارائه شده توسط سرور را تایید کند. در این حالت، مرورگر برای محافظت از شما در برابر خطرات احتمالی، یک پیام هشدار نمایش می دهد و معمولا دسترسی مستقیم به وب سایت را که ممکن است بر روی هاست وردپرس یا دیگر انواع هاست قرار داشته باشد، مسدود می کند.
این خطاها نشان می دهند که مشکلی در فرآیند دست دهی SSL/TLS یا در خود گواهینامه وجود دارد که مانع از اطمینان مرورگر به هویت و امنیت وب سایت می شود.
دلایل رایج بروز خطای SSL
خطاهای SSL می توانند ناشی از مشکلات سمت سرور (مربوط به وب سایت) یا مشکلات سمت کاربر (مربوط به دستگاه یا تنظیمات کاربر) باشند.
الف) مشکلات سمت سرور
عمده مشکلات سمت سرور را می توان در موارد ذیل خلاصه نمود:
گواهینامه SSL منقضی شده: گواهینامه های SSL دارای تاریخ انقضا هستند (معمولا یک سال). اگر مدیر وب سایت فراموش کند گواهینامه را به موقع تمدید کند، مرورگرها آن را نامعتبر تلقی کرده و خطا نمایش می دهند. این یکی از شایع ترین دلایل خطای SSL است.
گواهینامه SSL نامعتبر یا نادرست نصب شده: ممکن است گواهینامه به درستی روی سرور نصب نشده باشد، فایل های میانی ضروری وجود نداشته باشند، یا پیکربندی سرور با الزامات SSL/TLS سازگار نباشد.
عدم تطابق نام دامنه: گواهینامه SSL برای یک یا چند دامنه خاص صادر می شود. اگر شما سعی کنید به آدرسی متصل شوید (مثلا example.com) که نام آن دقیقا با نام های ذکر شده در گواهینامه (مثلا فقط example.com) مطابقت نداشته باشد، مرورگر خطای عدم تطابق نام را نشان می دهد.
مرجع صدور گواهینامه نامعتبر: اگر گواهینامه توسط یک CA صادر شده باشد که در لیست CA های معتبر مرورگر شما وجود ندارد (مثلا گواهینامه های خودامضا یا Self-Signed Certificates که اغلب برای تست استفاده می شوند)، مرورگر به آن اعتماد نخواهد کرد.
گواهینامه باطل شده: یک CA ممکن است به دلایل امنیتی (مانند لو رفتن کلید خصوصی) یک گواهینامه را قبل از تاریخ انقضای آن باطل کند. مرورگرها معمولا لیست گواهینامه های باطل شده (CRL) یا وضعیت آنلاین گواهینامه (OCSP) را بررسی می کنند.
محتوای ترکیبی: این خطا زمانی رخ می دهد که صفحه اصلی وب سایت از طریق HTTPS بارگذاری می شود، اما برخی از منابع آن صفحه (مانند تصاویر، اسکریپت ها یا فایل های CSS) همچنان از طریق HTTP نا امن بارگذاری می شوند. مرورگرهای مدرن معمولا محتوای فعال ترکیبی (مانند اسکریپت ها) را مسدود کرده و هشدار امنیتی نمایش می دهند.
پیکربندی ضعیف سرور: استفاده از نسخه های قدیمی و نا امن SSL/TLS یا مجموعه های رمزنگاری (Cipher Suites) ضعیف روی سرور، مانند سرور مجازی آلمان یا نقطه دیگر، می تواند باعث شود مرورگرهای مدرن اتصال را رد کنند.
ب) مشکلات سمت کاربر
عمده مشکلات سمت کاربر را می توان در موارد ذیل خلاصه نمود:
تاریخ و زمان نادرست سیستم: اعتبار گواهینامه های SSL بر اساس تاریخ و زمان است. اگر ساعت یا تاریخ کامپیوتر، لپ تاپ یا گوشی شما به طور قابل توجهی نادرست باشد، مرورگر ممکن است گواهینامه معتبر را منقضی شده یا هنوز نامعتبر تلقی کند.
مرورگر یا سیستم عامل قدیمی: نسخه های قدیمی مرورگرها یا سیستم عامل ها ممکن است از آخرین استانداردهای امنیتی، الگوریتم های رمزنگاری جدید یا CA های معتبر جدید پشتیبانی نکنند و قادر به برقراری ارتباط امن نباشند.
حافظه پنهان (Cache) و کوکی های (Cookies) مرورگر: گاهی اوقات داده های ذخیره شده قدیمی یا خراب در حافظه پنهان یا کوکی های مرورگر می توانند باعث تداخل در بارگذاری صحیح وب سایت و ایجاد خطای SSL شوند.
تداخل آنتی‌ویروس یا فایروال: برخی نرم افزارهای امنیتی برای بازرسی ترافیک شبکه، اتصالات HTTPS را رهگیری می کنند. این فرایند که گاهی “HTTPS Scanning” یا “SSL Interception” نامیده می شود، می تواند با فرایند اعتبارسنجی گواهینامه تداخل ایجاد کرده و باعث بروز خطا شود.
مشکلات شبکه: به خصوص در شبکه‌های Wi-Fi عمومی (مانند فرودگاه ها یا کافی شاپ ها)، ممکن است نیاز به ورود به یک صفحه پورتال (Captive Portal) داشته باشید. قبل از ورود، تلاش برای دسترسی به سایت های HTTPS می تواند منجر به خطای گواهینامه امن SSL شود. همچنین مشکلات DNS یا پروکسی ها نیز می توانند دخیل باشند.
راهکارهای رفع خطای SSL برای کاربران
اگر به عنوان کاربر با خطای SSL مواجه شدید، قبل از هر چیز، احتیاط کنید. این خطاها معمولا دلایل امنیتی دارند. با این حال، اغلب می توان با چند راهکار ساده مشکل را برطرف کرد (به خصوص اگر مشکل از سمت شما باشد):
بارگذاری مجدد صفحه
بررسی تاریخ و زمان سیستم
پاک کردن حافظه پنهان و کوکی های مرورگر
استفاده از حالت ناشناس/خصوصی
به روزرسانی مرورگر و سیستم عامل
غیرفعال کردن موقت آنتی ویروس/فایروال
بررسی اتصال شبکه
بررسی URL
نادیده گرفتن خطا
راهکارهای رفع خطای SSL برای صاحبان وب سایت
اگر شما مدیر یا مالک یک وب سایت هستید و کاربران از بروز خطای SSL در سایت شما گزارش می دهند، باید سریعا مشکل را در هاست خود بررسی و رفع کنید:
بررسی تاریخ انقضای گواهینامه
تأیید نصب صحیح گواهینامه
اطمینان از پوشش دامنه های صحیح
استفاده از CA معتبر
رفع مشکل محتوای ترکیبی
پیکربندی صحیح سرور وب
بررسی وضعیت ابطال گواهینامه
نظارت مداوم
جمع بندی
پروتکل SSL/TLS و گواهینامه های آن، ستون فقرات امنیت در وب مدرن هستند. آنها با رمزنگاری داده ها و تایید هویت وب سایت ها، بستری امن برای تبادل اطلاعات فراهم می کنند. با این حال، خطاهای SSL می توانند این امنیت را به چالش بکشند و تجربه کاربری را مختل کنند. این خطاها ممکن است ناشی از مشکلات سمت سرور مجازی یا اختصاصی (مانند گواهینامه منقضی شده یا نصب نادرست) یا مشکلات سمت کاربر (مانند تاریخ و زمان اشتباه سیستم یا مرورگر قدیمی) باشند.
درک دلایل بروز این خطاها و آشنایی با راهکارهای رفع آنها، هم برای کاربران و هم برای مدیران وب سایت ها ضروری است. برای سفارش گواهینامه SSL برای وب سایت خود، می توانید با کارشناسان ما در وطن هاست تماس بگیرید.
سوالات متداول
آیا نادیده گرفتن خطای گواهینامه امن SSL و ادامه دادن به سایت خطرناک است؟
بله، خطای SSL به این معنی است که مرورگر نمی تواند امنیت اتصال یا هویت وب سایت را تایید کند. ادامه دادن می تواند شما را در معرض حملات فیشینگ، بدافزار یا سرقت اطلاعات حساس قرار دهد.
چرا فقط در برخی وب سایت ها با خطای SSL مواجه می شوم؟
معمولا این مورد به این معنی است که مشکل از سمت سرور آن وب سایت های خاص است (مانند گواهینامه منقضی شده، پیکربندی نادرست، یا عدم تطابق نام دامنه).
آیا استفاده از VPN می تواند باعث بروز خطای SSL شود؟
گاهی اوقات بله. برخی VPN ها یا نرم افزارهای امنیتی که ترافیک را مسیریابی یا بازرسی می کنند، ممکن است با فرایند اعتبارسنجی گواهینامه تداخل ایجاد کنند.
گواهینامههای SSL هر چند وقت یک بار باید تمدید شوند؟
در حال حاضر، حداکثر مدت اعتبار برای گواهینامه های SSL عمومی، حدود یک سال است.
بله، گواهینامه های رایگان صادر شده توسط مراجع معتبر مانند Let’s Encrypt کاملا قابل اعتماد هستند و همان سطح رمزنگاری گواهینامه های پولی نوع DV (Domain Validated) را عرضه می کنند.
